Czy trzeba czytać książki? [MYŚLI LUZEM]

Od lektury słynnego już tekstu Łukasza Najdera w Dwutygodniku zaczęłam nie tylko się zastanawiać, ale też uważniej przeglądać internetowe fora. I zastanawiam się: czy trzeba czytać książki? Odpowiedź jest jedna: nie. 

Jak może zdążyliście zauważyć, mam dość utylitarne podejście do książek: liczy się dla mnie dobrze przygotowana treść, forma już niekoniecznie. Jednak samo czytanie to nieco inna para kaloszy.

Dla mnie to oczywistość: czytamy. Czytanie jest super, jest cool, daje radość i relaks. A że przy okazji działa dobrze na synapsy, to już w ogóle jest bajka. Książki trzeba czytać, bo to najwyższa forma rozrywki, jakkolwiek nie jedyna.

Ale to ja. Ja książkami obkładam się od maleńkości (swego czasu na nich spałam, serio). W przeciwieństwie jednak do niektórych zapalonych czytelników, których obserwuję na licznych forach i grupach, pamiętam jednak o jednym: poza książkami też istnieje kultura. Nieco boleśnie przypomina o tym raport nt. czytelnictwa z Biblioteki Narodowej, ale też wystarczy, że się rozejrzę i widzę, jak czas wolny spędzają inni. Czy to coś złego? Niekoniecznie.

Nie musimy czytać

Rzeczony raport pokazał jasno: książki czyta zaledwie 1/3 Polaków (37%). Oznacza to, że statystycznie 63% populacji naszego kraju nie sięgnęło po żadną książkę w ciągu roku. To rzeczywiście trochę zgroza, ale tylko do momentu, gdy uświadomimy sobie inną rzecz: książka to nie wszystko.

Na rynku funkcjonują jeszcze inne formy rozrywki i kultury:

• komiks
• film
• telewizja
• muzyka
• teatr
• gry komputerowe
• gry planszowe
• szeroko pojęta kategoria „pozostałe”, zawierająca w sobie tak chodzenie na wykłady otwarte, jak i organizowanie wieczorków poetyckich

Oczywiście nie każda z tych form musi być odbierana jako ambitna i równoważna. Czytanie – jak wynika z pewnego stereotypu – jest „szlachetne”, przeznaczone dla osób wykształconych i obcujących z kulturą, istotne dla rozwoju narodu. Z kolei komiks czy gry nadal są powszechnie uznawane za rozrywkę masową, skierowaną do dzieci i nastolatków, niewymagającą i przynależną zdecydowanie do kultury niskiej.

Czujecie ten dysonans?

Osobiście uważam, że należy tego typu porównania zmiąć w kulkę i wywalić do kosza.

Z doświadczenia wiem, że czytający często sięgają po pozycje płaskie, głupie i szkodliwe, w najlepszym przypadku masowe i wtórne (tak, ja też – bardzo lubię romanse i świetnie się przy nich relaksuję). Co gorsza – bardzo często robią to bezkrytycznie, przyjmując każde słowo pisane w okładkach za świetny przykład dobrej literatury. Nie trzeba daleko szukać, żeby znaleźć abominacje z rzeszami fanów – Katarzyna Michalak to przykład flagowy i najgorszy, ale niejedyny, mamy chociażby Remigiusza Mroza, Jakuba Ćwieka czy Beatę Pawlikowską. I tu niestety częstokroć fani danego autora na każdą krytykę czy wytknięcie błędów w książkach unoszą się i atakują. Bardzo często koronnym argumentem w tych sporach jest „nie ważne, co się czyta, ale trzeba czytać!”.

Jednocześnie sięgnę po przykład z mojego podwórka. Mój mąż jest wielkim fanem gier komputerowych. Brat z kolei w ogóle skupia się na sporcie, w którym się nieźle realizuje. Po książki sięgają, ale wyjątkowo rzadko, może ze dwa razy do roku się trafi – w żaden sposób jednak nie ujmuje im to ogłady, kultury, inteligencji czy trzymania poziomu rozmowy. Mąż regularnie czytuje portale informacyjne, jest na bieżąco i ma masę interesujących wniosków na tematy od kultury po politykę, a w grach non-stop obcuje z fabułami i narracjami. Brat – zapalony koszykarz – jest poza tym świetny w pracy w zespole, czego nauczył się na boisku.

Ale trzeba czytać!

W dyskusjach w internecie wpada mi często w oko post utrzymany w tonie mój mąż nie czyta książek, bo woli chodzić do kina, ale ja chcę mu na urodziny kupić jakąś fajną powieść albo pięć, to na pewno zacznie czytać. Przechodzi mnie wtedy lekki dreszcz niechęci. Zakładam, że mąż takiej pani jest dorosły. Podobnie gdy pisze tak osoba na oko 35-letnia, można założyć, że jej rodzeństwo czy przyjaciele mają nieco więcej niż 15 lat. Mieli kilkanaście czy kilkadziesiąt lat, żeby określić swoje preferencje i jeśli czytanie nadal nie jest w ich kręgu zainteresowań, to raczej ich do niego nie zmusimy. Więc czemu na siłę wciskamy im książki?

W życiu nie przyszłoby mi do głowy, żeby zmuszać męża i brata do czytania na siłę. Są idealni tacy, jacy są i mamy razem sporo tematów do rozmowy.

Czytaj i daj żyć innym

Dzisiaj nie ma większego sensu snobować się czytaniem książek. Znacząca większość z nas nie nurza się w klasycznych Wielkich Powieściach, a czyta dla przyjemności i rzeczy stanowczo lżejsze. To już nie jest rozrywka zarezerwowana dla klas wyższych i wykształconych. Z kolei inni w ten sam sposób odbierają komiksy – które już dawno temu wyszły poza strefę dla dzieci i młodzieży – a jeszcze kolejni wolą grę w szachy.

Nie trzeba czytać – ważne, żeby zajmować się rzeczami, które dają nam radość i rozwijają. Problem zaczyna się dopiero wtedy, gdy ktoś w kulturze nie uczestniczy w ogóle – wtedy trzeba (delikatnie!) wdrożyć jakiś program. Oderwać człowieka od M jak Miłość czy lektury Faktu, zabrać do kina albo na koncert w parku. Towarzysko. Może im się spodoba.

Wszystkie zdjęcia: Pixabay

Pingwin nie ma specjalnie nic wspólnego z tekstem, ale jest ładny i pocieszny. Fot. Pixabay